Η ιεραρχία των επιχειρήσεων ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και το μοντέλο της επιχείρησης, αλλά κάθε οργανισμός έχει κάποια μορφή πλαισίου ιεραρχίας. Τα επίπεδα εντός αυτού του πλαισίου καθορίζουν τον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης και τον τρόπο λήψης και διανομής αποφάσεων σε όλη την ιεραρχία. Το κύριο όφελος από την ύπαρξη σαφώς καθορισμένων επιχειρηματικών ρόλων είναι η ανάπτυξη σαφών στόχων και μια στενή οργανωτική δομή. Όταν ένα επίπεδο της ιεραρχίας λαμβάνει μια απόφαση και καθοδηγεί το επόμενο επίπεδο, οι στόχοι είναι σαφείς και τα πράγματα τείνουν να γίνουν αποτελεσματικά. Η καθορισμένη δομή βοηθά επίσης τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων να είναι σαφείς και η ευθύνη να ανατεθεί αποτελεσματικά.
Πώς λειτουργούν οι δομές ιεραρχίας
Η πραγματική ιεραρχία ποικίλλει σημαντικά στον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά οι ρόλοι που αναφέρονται εδώ χρησιμοποιούνται συνήθως - με τους μετόχους στην κορυφή και τους υπαλλήλους στο κάτω μέρος. Μια μικρή επιχείρηση μπορεί να έχει μια απλή ιεραρχία, με ένα αφεντικό που είναι ουσιαστικά ο Διευθύνων Σύμβουλος και ο Πρόεδρος και μερικοί υπάλληλοι, χωρίς διαμεσολαβητή μεταξύ του ιδιοκτήτη και του υπαλλήλου. Όσο μεγαλύτερη γίνεται μια επιχείρηση, τόσο πιο περίπλοκη είναι η ιεραρχία. Μια εταιρεία του Fortune 500 θα έχει έναν Διευθύνοντα Σύμβουλο ο οποίος προσβλέπει σε ένα διοικητικό συμβούλιο και στους μετόχους. Κάτω από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο υπάρχουν διάφοροι προϊστάμενοι τμημάτων, συχνά με κάθε τμήμα να ενεργεί σαν μια ολόκληρη δική του επιχείρηση.
Η δομή των δέντρων είναι μια δημοφιλής μέθοδος μοντελοποίησης της ιεραρχίας των επιχειρήσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα τμήματα αλληλεπικαλύπτονται, και σε αυτές τις περιπτώσεις, η δομή είναι κάπως πιο δύσκολο να οριστεί με ακριβείς όρους. Εκτός της παραδοσιακής ιεραρχίας, υπάρχουν αρκετά άλλα μοντέλα οργάνωσης, αλλά δεν είναι τόσο δημοφιλή και αναμφισβήτητα δεν είναι τόσο αποτελεσματικά στον καθορισμό της ευθύνης και στην οργάνωση μιας επιχείρησης.
Οι μέτοχοι
Οι μέτοχοι είναι οι άνθρωποι που κατέχουν την επιχείρηση. Δεν εμπλέκονται πάντα σε καθημερινές δραστηριότητες και ο όμιλος μπορεί να περιλαμβάνει οποιονδήποτε κατέχει μετοχές σε δημόσια εταιρεία ή ιδιοκτήτες ανώτερου επιπέδου που ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της ιδιοκτησίας. Δεν εντάσσονται απαραίτητα στην επιχειρησιακή ιεραρχία, αλλά αξίζουν να αναφερθούν επειδή οι μέτοχοι έχουν κάποιο έλεγχο στην κατεύθυνση μιας επιχείρησης. Έχουν επενδύσει και αναμένουν απόδοση αυτής της επένδυσης, θέτοντάς τους σε θέση να ασκήσουν πίεση στον Διευθύνοντα Σύμβουλο και στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εταιρεία ανήκει στον εργαζόμενο, καθιστώντας κάθε άτομο στο προσωπικό μέτοχο. Αυτό το μοντέλο ενθαρρύνει την απόδοση, επειδή ο εργαζόμενος επηρεάζεται άμεσα σε οικονομικό επίπεδο βάσει της απόδοσης.
Διοικητικό Συμβούλιο και Σύμβουλοι
Οι εξωτερικοί σύμβουλοι δεν είναι ασυνήθιστοι και σε πολλές περιπτώσεις δεν συμμετέχουν στην εταιρεία. Η ανεξαρτησία τους επιτρέπει να παρέχουν υγιείς συμβουλές χωρίς εξωτερική επιρροή ή κίνητρο. Οι σύμβουλοι τείνουν να έχουν συγκεκριμένη εμπειρία που τους καθιστά πολύτιμους, αλλά είτε είναι συνταξιούχοι είτε δεν έχουν ανταγωνιστικό ενδιαφέρον. Οι αμειβόμενοι και μη αμειβόμενοι ρόλοι συμβούλων είναι και οι δύο φυσιολογικοί. Στις αμειβόμενες θέσεις, ο σύμβουλος ονομάζεται επίσης σύμβουλος. Ουσιαστικά, παρέχουν εμπειρογνωμοσύνη που τελικά θα ωφελήσει την επιχείρηση.
Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου δίνουν κατεύθυνση στον Διευθύνοντα Σύμβουλο και στους πρωταρχικούς υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Περνούν κατά την είσοδο των μετόχων και είναι ένα σύστημα εποπτείας με κάποια ελεγκτική δύναμη. Το διοικητικό συμβούλιο μπορεί να θέσει σε ψηφοφορία σημαντικά ζητήματα, καθιστώντας το ισχυρό πρόσωπο. Τα άτομα στο διοικητικό συμβούλιο μπορούν να είναι ακριβώς για οποιονδήποτε ασχολείται με την επιχείρηση. Το διοικητικό συμβούλιο μπορεί να έχει Διευθύνοντα Σύμβουλο, μέτοχο πλειοψηφίας και άλλα άτομα στα οποία έχει ανατεθεί επίσημη έδρα στο τραπέζι.
Διευθύνων Σύμβουλος και Διευθύνων Σύμβουλος
Ο Διευθύνων Σύμβουλος εκτελεί ολόκληρη την παράσταση και λαμβάνει τις μεγάλες αποφάσεις με βάση την κατεύθυνση και τις ενέργειες της επιχείρησης. Το COO τρέχει τα πάντα από την άποψη των λειτουργιών και των διαδικασιών. Όχι κάθε επιχείρηση έχει COO, αλλά τα επιχειρηματικά μοντέλα που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις διαδικασίες των υπαλλήλων επωφελούνται από αυτόν τον ρόλο εργασίας. Ο COO εξακολουθεί να αναφέρεται στον Διευθύνοντα Σύμβουλο, αλλά οι δύο διευθύνουν την επιχείρηση στα υψηλότερα επίπεδα μαζί. Ο Διευθύνων Σύμβουλος είναι υπεύθυνος για τη λήψη αποφάσεων που τελικά θα αυξήσουν τα έσοδα και θα καταστήσουν την επιχείρηση κερδοφόρα και βιώσιμη. Θα εξετάσει σημαντικές εξαγορές, θα εγκρίνει τη δημιουργία νέων τμημάτων και θα παρακολουθεί πραγματικά κάθε πτυχή της παραγωγής ή της παροχής υπηρεσιών, ενώ παρακολουθεί τη λογιστική και την απόδοση. Ο Διευθύνων Σύμβουλος πρέπει να διατηρήσει τις ταμειακές ροές της επιχείρησης θετικές ενώ επενδύει στην ανάπτυξη και αποδεικνύει την επιτυχία της επιχειρηματικής στρατηγικής με την πάροδο του χρόνου.Ένας Διευθύνων Σύμβουλος δέχεται έντονη κριτική, και σε πολλές περιπτώσεις θα πάρει την πίστη ή την ευθύνη για μεγάλες επιτυχίες και αποτυχίες.
Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος
Οι ρόλοι του Προέδρου και του Αντιπροέδρου δεν είναι συχνά πολύ ευθυγραμμισμένοι με το επιχειρησιακό επίπεδο. Σε μια μεγάλη επιχείρηση με πολλαπλά τμήματα, μπορεί να υπάρχουν ρόλοι Προέδρου και Αντιπροέδρου για κάθε μεμονωμένο τμήμα. Για παράδειγμα, ένας Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος του Μάρκετινγκ θα είναι ξεχωριστός από τους ίδιους ρόλους στην κατασκευή, τις πωλήσεις, την ανάπτυξη και τη διαχείριση λογαριασμών. Αυτοί οι ρόλοι σε επίπεδο διοίκησης λειτουργούν σαν διευθύνοντες σύμβουλοι - για τα δικά τους συγκεκριμένα τμήματα. Αυτές οι θέσεις προσθέτουν ένα ελεγκτικό επίπεδο εποπτείας στα τμήματα ειδικότητας που διευθύνονται από ειδικούς στους συγκεκριμένους τομείς.
Μια εταιρεία μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει τους γενικούς ρόλους του Προέδρου και του VP για τη διαχείριση των μεγάλων αποφάσεων και λειτουργιών εντός της εταιρείας.
Προϊστάμενοι τμήματος
Πολλοί οργανισμοί επιλέγουν έναν επικεφαλής τμήματος και όχι Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο για κάθε τμήμα. Ο επικεφαλής του τμήματος είναι πρακτικός και διαχειρίζεται τους υπαλλήλους στο τμήμα του. Έχει κάποια αυτονομία να λαμβάνει καθημερινές αποφάσεις που τελικά θα οδηγήσουν το τμήμα προς τα εμπρός, αλλά τυχόν μεγάλες αποφάσεις μεταδίδονται στην τροφική αλυσίδα. Οι επικεφαλής των τμημάτων επηρεάζουν συχνά τη σημαντική λήψη αποφάσεων, ωστόσο, καθώς κατανοούν τους λεπτομερείς λόγους επιτυχίας και αποτυχίας στο πλαίσιο των συγκεκριμένων καθηκόντων τους. Θα συναντηθούν με τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρό τους και μερικές φορές με έναν CEO ή COO. Λειτουργούν ως ενδιάμεσοι για τους υπαλλήλους και τη διοίκηση ανώτερου επιπέδου για να επικοινωνούν και να διασφαλίζουν ότι τα τμήματα τους πληρούν τα πρότυπα απόδοσης. Χωρίς διευθυντές τμημάτων για πολύπλευρες επιχειρήσεις, θα υπήρχε ένα κενό στην επικοινωνία σε επίπεδο διαχείρισης.
Επόπτες, διευθυντές και επικεφαλής ομάδας
Οι ρόλοι του επόπτη, του διευθυντή και της ηγεσίας της ομάδας είναι πρακτικοί και απολύτως κρίσιμοι στις επιχειρήσεις. Αυτοί οι άνθρωποι χειρίζονται τις καθημερινές εργασίες εργατικού δυναμικού αναθέτοντας καθήκοντα στους υπαλλήλους και τους θεωρώντας υπεύθυνους για το φόρτο εργασίας τους. Εκπαιδεύουν νέους υπαλλήλους και διαχειρίζονται τις προσλήψεις, ενώ επίσης μερικές φορές παρέχουν νέα για απολύσεις και καταγγελίες. Βρίσκονται σε συνεχή επαφή με το εργατικό δυναμικό και, σε πολλές περιπτώσεις, εργάζονταν ως βασικοί υπάλληλοι προτού προωθηθούν στη θέση του επόπτη.
Οι ρόλοι αλληλεπικαλύπτονται και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι στην πραγματικότητα οι ίδιοι, ανάλογα με τις συμβάσεις ονομασίας της εταιρείας για τις θέσεις εργασίας. Αυτές οι θέσεις μπορούν επίσης να είναι ανεξάρτητες, με έναν επιβλέποντα που είναι υπεύθυνος να χειρίζεται πολλές ομάδες και αρχηγούς ομάδων, για παράδειγμα. Η θέση του επικεφαλής της ομάδας δημιουργείται συχνά για επιχειρηματικά μοντέλα που είναι βαριά. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο τηλεφωνικό κέντρο θα θέσει στόχους καθημερινών πωλήσεων και θα χωρίσει σε ομάδες με ηγέτες για να παρακινήσει, να βοηθήσει, να εκπαιδεύσει και να οδηγήσει τις πωλήσεις.
Ρόλοι εργαζομένων
Οι εργαζόμενοι στους βασικούς τους ρόλους αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της επιχείρησης. Δουλεύουν στο αντίθετο άκρο από τη διοίκηση και είναι υπεύθυνοι για τις κρίσιμες καθημερινές δραστηριότητες της εταιρείας. Οι ρόλοι των εργαζομένων ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και ουσιαστικά αποτελούν την πλειονότητα της αγοράς εργασίας. Οι εργαζόμενοι είναι επίσης πολύ πιο εξειδικευμένοι από τους περισσότερους διευθυντές. Δεν είναι υπεύθυνοι για την επίβλεψη και τη λήψη αποφάσεων εναντίον ενός ολόκληρου τμήματος που έχει πολλά κινούμενα μέρη. Η εργαζόμενη έχει μια πολύ συγκεκριμένη εργασία που πρέπει να ολοκληρώσει και οι ευθύνες της καθορίζονται με σαφήνεια. Η μόνη εξαίρεση εδώ είναι στον κόσμο των μικρών επιχειρήσεων, όπου ένας ιδιοκτήτης μπορεί επίσης να γεμίσει παπούτσια εργαζομένων. Οι αποκλειστικοί ιδιοκτήτες και οι μόνοι ιδιοκτήτες LLC είναι υπεύθυνοι για κάθε πτυχή της επιχείρησης, αλλά οποιαδήποτε λειτουργία πολλαπλών ατόμων αναθέτει καθήκοντα και καθορίζει διάφορες θέσεις εργασίας.
Ανεξάρτητοι εργολάβοι
Οι εργολάβοι είναι σημαντικοί για τις επιχειρήσεις, αλλά λειτουργούν εκτός της κανονικής ιεραρχίας. Ο ανεξάρτητος εργολάβος ή υπεργολάβος είναι διαθέσιμος να συμπληρώσει προσωρινά ρόλους ή να προσθέσει αξία στην επιχείρηση εκτελώντας εργασίες που απαιτούνται περιστασιακά - αλλά δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν έναν εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης.
Εκτός από τον ρόλο του εργολάβου, οι προσωρινά στελέχη χρησιμοποιούνται για να γεμίσουν κάθε ρόλο από το επίπεδο των υπαλλήλων έως την ανώτερη διοίκηση. Οι ενδιάμεσοι διευθύνοντες σύμβουλοι χρησιμοποιούνται ακόμη και μερικές φορές για να συμπληρώσουν προσωρινά τη θέση έως ότου βρεθεί μια μόνιμη αντικατάσταση. Ο ρόλος του εργολάβου και του προσωρινού υπαλλήλου χρησιμεύει για να διατηρήσει την επιχείρηση ομαλή όταν το προσωπικό είναι σύντομο για διάφορους λόγους. Είναι επίσης μια καλή μέθοδος δοκιμής ενός δυνητικού υπαλλήλου προτού τον προσλάβει σε μόνιμη θέση. Ωστόσο, εάν ο εργολάβος εργάζεται με μόνιμο τύπο, η εταιρεία ενδέχεται να χρειαστεί να τον προσλάβει ως εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης, με παροχές όπως ανεργία, αποζημίωση εργαζομένων και πιθανή υγειονομική περίθαλψη.
Άλλες επιχειρηματικές δομές
Η επιχειρηματική δομή της ιεραρχίας χρησιμοποιείται ευρέως επειδή είναι εύκολο να οργανωθεί και είναι αποτελεσματική. Τούτου λεχθέντος, δεν λειτουργούν όλες οι επιχειρήσεις καλά κάτω από μια ιεραρχία, και πολλά άλλα μοντέλα οργάνωσης χρησιμοποιούνται με κάποια κανονικότητα. Οι επίπεδες οργανώσεις παραλείπουν την παραδοσιακή ιεραρχία και δεν εκχωρούν επίσημους ρόλους ή τίτλους εργασίας. Η επίπεδη οργάνωση δεν είναι πολύ κοινή, αλλά λειτουργεί σε μοναδικές επιχειρήσεις. Η έλλειψη δομής ωθεί τη δημιουργικότητα και εμπνέει νέες ιδέες, και το μοντέλο δίνει στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να λαμβάνουν ευέλικτες αποφάσεις και να οδηγούν σε συνεπείς διαδικασίες.
Η έλλειψη ευθύνης, χωρίς διευθυντή ή επόπτη, καθιστά επίσης την επίπεδη δομή προβληματική όσον αφορά την ευθύνη. Οι νεοσύστατες επιχειρήσεις είναι συχνά επίπεδες στα πρώτα στάδια, επειδή δεν έχουν ακόμη καθορίσει μια αυστηρή ιεραρχία ή οργανωτική δομή. Θα τρέχουν επίπεδα, με αλληλεπικαλυπτόμενους ρόλους για να διασφαλίσουν ότι όλα γίνονται, έως ότου προσληφθούν μόνιμοι υπάλληλοι με συγκεκριμένους ρόλους.
Οι οργανώσεις που βασίζονται σε ομάδες είναι επίσης κοινές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δημιουργούνται μικρές ομάδες ή ομάδες για να επιτύχουν τους στόχους ως μονάδα ομάδας. Μπορεί να έχουν ανώτερο αφεντικό ή πρόεδρο, αλλά οι ομάδες αφαιρούν την ανάγκη για επικεφαλής των τμημάτων - κάθε ομάδα χρησιμοποιεί μια ομάδα ειδικών ρόλων και τα μέλη λογοδοτούν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, μια εταιρεία ψηφιακής διαφήμισης μπορεί να δημιουργήσει μια ομάδα διαφημίσεων με έναν υπάλληλο πωλήσεων, έναν υπεύθυνο λογαριασμού και έναν υπάλληλο τεχνικών διαφημίσεων. Όλα τα τρία άτομα έχουν διαφορετικές αλλά ουσιαστικές δεξιότητες για να αποκτήσουν και να διαχειριστούν νέες επιχειρήσεις κατά την παροχή της υπηρεσίας. Όλοι εργάζονται στους ίδιους λογαριασμούς και μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικά και με γνώσεις σχετικά με τους συγκεκριμένους λογαριασμούς που διαχειρίζονται. Μια τέτοια μονάδα είναι αρκετά αποτελεσματική, αλλά μπορεί να έχει δυσκολίες όταν η επιχείρηση είναι πολύ αργή ή υπερβολική για να διαχειριστεί η ομάδα.Η αδυναμία αποτελεσματικής κατανομής και μετακίνησης των υπαλλήλων, όπως απαιτείται, είναι ένα σημαντικό μειονέκτημα σε μια αφοσιωμένη ομάδα ή ομάδα.
Το Holacracy είναι κάπως παρόμοιο, καθώς είναι ουσιαστικά ένα επιχειρηματικό περιβάλλον χωρίς αφεντικά. Η ιδέα είναι τα άτομα να αξιοποιήσουν τις δυνάμεις τους και να οδηγήσουν την απόδοση στους τομείς ειδικότητάς τους χωρίς να απαντήσουν σε έναν συγκεκριμένο διευθυντή ή αφεντικό. Το μοντέλο είναι βαρύ στη συνεργασία, αλλά δεν βασίζεται στην επίβλεψη από ανώτερους. Εάν τα άτομα χρειάζονται βοήθεια ή έχουν αδύναμο σημείο, θα συγκεντρώσουν πόρους με άλλους στην εταιρεία που μπορούν να ολοκληρώσουν το έργο τους με ένα άλλο σύνολο δεξιοτήτων.
